مرجع فایل - قابل ویرایش )
تعداد صفحه : 8
لایحهانجمنهایایالتیوولایتی چکیده: بعدازرحلتآیتاللهبروجردیدرسال 1340،رژیمفرصترابرایاجرایاصلاحاتمهیادید. درآنزمانمرجعیتمیانچندعالمتقسیمشدهبودومرجعیتیواحددرمقابلشاهوجودنداشت. شاههمتلاشكردتاازشكلگیریمرجعیتواحددرایرانجلوگیرینمایدومرجعیترابهخارجایرانمنتقلكند؛بههمیندلیلباارسالپیامیبهآیتاللهحكیم،رحلتآیتاللهبروجردیرابهویتسلیتگفت؛بنابراینتصوررژیمبرآنبودكهپسازرحلتآیتاللهبروجردی،روحانیتتوانمقابلهبااصلاحاتراندارند. «همچنینتصوررژیمبراینبودكهمفادلایحه،موردتأییدروشنفكرانقرارگرفتهوآنرانشانهایازحركتمترقیانهیرژیمتلقیمیكنندواگرمخالفتیازجانبجریانهایمذهبیـروحانیتومردمـمشاهدهشود،میتوانبااستفادهازحمایتروشنفكرانودانشگاهیانآنراخنثیكرد». باتوجهبهاینشرایط،رژیمدرتاریخ 16مهر 1341 درجرایدباتیتردرشتخبرتصویبلایحهانجمنهایایالتیوولایتیرامنتشركرد. سالهایآغازیندههیچهلشاهدتحولاتیدرعرصهیسیاستهایداخلیوخارجیایرانهستیمكهچشماندازسیاسیكشوررابهسرعتوبهگونهایشگفتانگیزتاسرنگونیرژیمپهلویتغییرداد. افتوخیزهایدودههیپیشازانقلابدرحیاتسیاسیواجتماعیایرانموجبنمودهایدوگانهومتضادیمیاندرخواستهاینیروهایاجتماعیونظامسیاسیشد. بعدازسقوطرضاشاه،محمدرضاپهلویگامجدیدیدرغربگراییكشوربرداشت. وینیزهمانندپدر،موفقیتدرغربگراییراموقوفبرآمادهسازیمحیطاجتماعیودگرگونیارزشهایحاكمبرجامعهیدینیمیدانست. اینطرحهادراصلبرایجلبوحمایتوخوشایندرهبرانآمریكاطراحیوتنظیمشدهبودوبهنظرآنهامیتوانستمنشأتحولدرجامعهیایرانباشد. چنانكهتجربهیچنددههیقبلنشانمیدهدكهنوسازیباسكولاریسمهمراهمیباشد،درنتیجه،تجربهایعینیوموفقازآمیختگیدینونوسازیولحاظكردنمعیارهاوآموزههایدینیدرروندنوسازیـآنچنانكهدرادبیاتاقتصادیوسیاسیغربمطرحشدهاستـدیدهنشدهاست؛لذاغالبرژیمهایسیاسیبهسكولاریسمرویآوردند. اینموضوعپارادوكسیرادرحكومتهاپدیدمیآوردكهبهجامعهسرایتكردهومنجربهظهوربحرانهویتدرسطوحمختلفاجتماعیمیگردد. درچنینشرایطیسیاستگذارانومتولیانقدرت،تهاجمگستردهایرابهحوزهیدینآغازمیكنندوهنجارها،ارزشهاوهویتجمعیرا (كهازدینالهاممیگیرند) هدفقرارمیدهند. بهتعبیریدیگرمیتوانگفتكهایناصلاحاتغربمدارانهازدوجهتبهپیدایشبحراناجتماعیمیانجامد: نخستاینكهالگوهایاقتصادیتجویزشدهازخارجازمرزها،باشیوههایسنتیتولیدومصرفونیزبابافتفرهنگیجامعهیایرانهمخوانینداشت. دوم: آنچهرژیمسیاسیرادرابتدانسبتبهاجرایاصلاحاتراغبساختهبود،جنبهیتوسعهیسیاسیودموكراتیزهكردنكشوربودكهسرانجام،روندنوسازیرابدونپرداختنبهاینمتغیراساسیآغازنمودونیروهایاجتماعیرا،كهخواستارگسترشفعالیتهایسیاسیبودند،بهتقابلنظامسیاسیكشاند. هدفآمریكانیزازاجرایاصلاحاتدركشورهایجهانسومجلوگیریازانتخاباتچپگرایانهوكمونیستیوهدفرژیم،تحكیمپایههایقدرتومشروعیتخویشبود؛لذابهدلایلیكهقبلاًبیانشداصلاحاترژیمكهخاستگاهبیرونیداشتومطابقباارزشهایجامعهیایراننبود،واكنشجامعهیایرانرابهرهبریعلمابرانگیخت؛وروحانیتدرمقابلتغییرودگرگونیارزشهایاسلامیبهمقابلهبارژیمبرخاستندوچالشیبزرگمیانرژیموملتبروزكرد؛بنابراینمیتوانگفتكه: «مهمترینعاملیكهبروزشرایطانقلابیراتشدیدمیكندوتحولاتسیاسیـاجتماعیرااجتنابناپذیرمینماید،تضادمیانارزشهایمسلطبرسیستمسیاسیوارزشهایحاكمبرگروههایجامعهاست. ارزشهایمشتركشاملمسائلیاستازقبیل: عقایدمذهبی،اسطورهای،اجتماعی،نظامهایاخلاقی،آدابوسننملی،موجوداتوتخیلاتفوقطبیعیوایدهآلهاوبسیاریازاعتقاداتدیگر...» بعدازرحلتآیتاللهبروجردیدرسال 1340،رژیمفرصترابرایاجرایاصلاحاتمهیادید. درآنزمانمرجعیتمیانچندعالمتقسیمشدهبودومرجعیتیواحددرمقابلشاهوجودنداشت. شاههمتلاشكردتاازشكلگیریمرجعیتواحددرایرانجلوگیرینمایدومرجعیترابهخارجایرانمنتقلكند؛بههمیندلیلباارسالپیامیبهآیتاللهحكیم،رحلتآیتاللهبروجردیرابهویتسلیتگفت؛بنابراینتصوررژیمبرآنبودكهپسازرحلتآیتاللهبروجردی،روحانیتتوانمقابلهبااصلاحاتراندارند. «همچنین ]تصوررژیمبراینبود[ كهمفادلایحه،موردتأییدروشنفكرانقرارگرفتهوآنرانشانهایازحركتمترقیانهیرژیمتلقیمیكنندواگرمخالفتیازجانبجریانهایمذهبیـروحانیتومردمـمشاهدهشود،میتوانبااستفادهازحمایتروشنفكرانودانشگاهیانآنراخنثیكرد». باتوجهبهاینشرایط،رژیمدرتاریخ 16مهر 1341 درجرایدباتیتردرشتخبرتصویبلایحهیانجمنهایایالتیوولایتیرامنتشركرد. اینلایحهچندموضوعمحوریداشتكهعبارتبودنداز: 1ـقیداسلامازشرایطانتخابكنندگانوانتخابشوندگانبرداشتهودرمراسمسوگندبهامانتوصداقت،بهجایقرآن، «كتابآسمانی»آوردهشدهبود؛ 2ـتساویكاملحقوقزنومردوشركتزناندرانتخابات. درضمن،اهدافاصلیرژیمراازتصویباینلایحهمیتواندراینمواردخلاصهكرد: 1 ـدریكزورآزماییباروحانیتوهوادارانمذهبیشان،برایهمیشهآنانراكنارگذاردوبهمحافظهكاریاجباریخوددربرابرمراجعدینیپایاندهد،باتوجهبهاینكهزمانمناسبیفراهمشدهبود؛ 2 ـباحذفمذهبرسمیوقیدسوگندبهقرآن،بهگروههایصاحبنفوذچونبهائیانكهعملاًسیاستكشوررادردستداشتند،فرصتاعلامموجودیتدهد؛ 3 ـباعنوانكردنآزادیزنان،دلایلعقبماندگیومحرومیتگذشتهیآنهارابهاسلاموقانوناساسینسبتدهد؛ 4 ـآخرینمانعپیوستگیكاملبهغربراازمیانبردارد. بانگاهیبهپیاموسخنرانیهایامامخمینی،دلایلمخالفتایشانبااینتصویبنامهروشنمیشودكهدراینجابهذكربرخیازایندلایلپرداختهمیشود. «درتعطیلیطولانیمجلسیندیدهمیشودكهدولتاقداماتیرادرنظرداردكهمخالفشرعاقدسومباینصریحقانوناساسیاست. الغایشرط «اسلام»درانتخابكنندهوانتخابشونده،كهدرقانونمذكورقیدكردهوتبدیلقسمبهقرآنمجیدرابه«كتابآسمانی»،تخلفازقانونمذكوراستوخطرهایبزرگیبرایاسلامواستقلالمملكتدارد... اینكشور،قانوناساسیاشقانونامامجعفرصادقاستوبایدتاموقعظهورامامزماناینقانونباقیبماند...» معالاسفباآنكهبهآقایاسداللهعلمدراینبدعتیكهمیخواهددراسلامبگذاردتنبهدادمومفاسدشراگوشزدكردم... آقایاسداللهعلمگمانكردهباتبدیلكردنقسمبهقرآنمجید،به «كتابآسمانی»ممكناستقرآنكریمراازرسمیتانداختواوستاوانجیلوبعضكتبضالهرابهجایآنقرارداد... تشبثبهالزاماتبینالمللیبرایسركوبیقرآنكریمواسلاموقانوناساسیوملت،جرمبزرگو «ذنبلایغفر»است». «انتظارملتمسلمانآناستكهباامراكید،آقایعلمراملزمفرماییدازقانوناسلاموقانوناساسیتبعیتكندوازجسارتیكهبهساحتمقدسقرآنكریمنموداستغفارنماید...» «خطریمتوجهدینشدهاستقابلاغماضنیستولذابهتماممعنیبایدمسلمانهاجدیتنمایندتااینغائلهدفعشود». «اینقانونكهمیخواهنددرمملكتشیوعبدهند... آقایعلمبدانندكهمردمازپاینمینشینندتالایحهلغوشود». «اگرایندفعهمردمعصبانیشوند،دیگرماجلویآنهارانمیتوانیمبگیریم،حتیسرنیزههمجلویآنهارانمیتواندبگیردواگردرستنشودمنخودمبهتنهاییراهمیافتموهرچهپیشآیدبیاید...». «اینهامیخواستندباتصویبلایحهیانجمنهایایالتیوولایتیوالغایشرطاسلامازرأیدهندهوانتخابشونده،مقدراتمسلمینرابهدستغیرمسلمانانمانندیهودیهایبهاییبسپارند... ماحاضرنیستیماستانهایاینكشورتحتتصرفبهایینماهاییهوددرآید...». امامخمینیكهبادرایتوهوشیاریمتوجهعواقبایناقداماترژیمشدندبرایمقابلهبااقداماترژیمشیوهیمبارزاتیحسابشدهایرابهمرحلهیاجرادرآوردند: الف) امامخمینیتلاشكردتامیانعلمایطرازاولحوزهیكنوعوحدتیایجادكنندوآنهارامتحدویكنظردرمقابلرژیمقراردهند. بههمینجهتبهپیشنهادامام،جلسهایباحضورعلمایطرازاولحوزهدرمنزلآیتاللهحائریتشكیلشدودرآنجلسهعلماییچونآیتاللهگلپایگانی،آیتاللهشریعتمداری،آیتاللهمحققدامادحضورداشتند. آنهاپسازتبادلنظر،تصمیماتزیررااتخاذكردند: ـطیتلگرافیبهشاه،مخالفتمراجعوعلمارابالایحهاعلامداشتهولغوفوریآندرخواستشود؛ ـعلمایتهرانوشهرستانهارادرجریانقضایاقراردهند؛ ـهفتهاییكبارجلسهایبرایتبادلنظرومشورتباهمبرگزاركنند. اینجلسهازدوبُعدحائزاهمیتبود: اولاًازنفوذشاهجلوگیریشدویكمرجعیتواحدرادرمقابلشاهقرارداد. ثانیاًباعثنزدیكینظراتروحانیونبههمدیگرگردید. درپیاینتلاشهابودكهمنابرومجالسمذهبیبهكانونیبرایمبارزهباایناقدامرژیمتبدیلشد. ب) امامخمینیدرصددبودندكهمبارزهعلیهرژیمفراگیرشودوباكشاندنمبارزهدرمیانقشرهامختلفودعوتآنهابهمبارزه،رژیمراتحتفشارقراردهند. درراستایتحققاینهدف،امامضمنسخنرانی،باارسالنامههاییبهشهرستانها،ازعلماومردمدعوتكردندتادرمقابللایحهموضعگیریكنند. هدفامامآگاهیقشرهایملتبود. مأمورینساواكدرگزارشاتخود،فعالیتهاومبارزاتامامخمینیراعلیهلایحه،اینچنینگزارشكردهاند: «اخیراًمأمورینویژهدرمجالسومحافلروحانیونشركتنموده
مبلغ قابل پرداخت 59,000 تومان