فرمت فایل: ورد - Word  

مرجع فایل - قابل ویرایش ) 

تعداد صفحه : 5
نقشدوستانوهمسالاندراجتماعیشدنکودک همسالانودوستانازمهمترینعواملاجتماعیشدنکودکانونوجوانانبهشمارمیآیند. آنهاازطرقمختلفبریکدیگرتأثیرمیگذارندوازیکدیگرتأثیرمیپذیرند. بسیاریازمحققانبراینعاملتأکیددارندوازآنبهعنوانارتباطافقییادکردهاند،یعنیارتباطیکهدربینافرادینسبتاًهمسطحازلحاظسنی،طبقهاجتماعی،تحصیلی،اقتصادیو…برقراراست. تاقبلازیکسالگیبهندرتارتباطیمعنیداربینکودکانبرقرارمیشود. کودکاندهماههبهگونهایبایکدیگربرخوردمیکنندکهانگارعروسکاند،برایهمصدادرمیآورند،موهایهمدیگررامیکشندیااعتناییبهیکدیگرنمیکنند. ازحدوددوسالگیبهبعداولینارتباطهایمعنیدارمیانکودکانایجادمیشود. البتهدواماینارتباطهابسیاراندکاستودرحدچنددقیقهبازیبایکدیگرباقیمیماند. درسنیندبستانیوپیشدبستانی،کودکانعلاقهمندبهبرقراریارتباطباهمسالانیاندکهشادوزیباباشندواسباببازیها،خوراکیهاووسائلخودرادراختیارآنهاقراردهند. ارتباطودوستیهایایندورهحالتموقتوگذراداشته،بهسرعتشکلمیگیرندوسریعاًتغییرمیکنند. ویژگیهایارتباطاتخاصایندورهتقریباًمطابقرشداخلاقیکودکانایندورهاست ( پیشقراردادی). کودکپایبندیمداومبهارتباطاتخودندارد،بهراحتیدوستانشراکنارمیگذاردبدوناینکهعلتخاصیوجودداشتهباشدودرکعمیقیازدوستان،صمیمیتوارتباطمتقابلندارد. درسالهایمیانهوپایانیکودکیارتباطبراساسکمکبهیکدیگرورفعنیازهایهمشکلمیگیرندواعتمادبههمنقشمهمیدرتداومآنایفامیکند. کودکاندرکیذهنیازدوستانپیدامیکنندودوستانتنهااشخاصینیستندکهباهمبازیمیکنند،بلکهکسانیاندکهویژگیهاومشترکاتخاصیبینآنهابرقراراستکهیکیازآنهادوستداشتنهمدیگراست. دردوراننوجوانی،همسالانمهمتریننقشرادرفراینداجتماعیشدنفردبازیمیکنند. نوجوانانبرایاینکهبتوانندهویتیمستقلازوالدینپیداکنندبایدارتباطیصمیمیومتقابلباهمسالانخودبرقرارنمایند. ارتباطودوستیدوراننوجوانیدارایاینمشخصههاست: دوستان،یکدیگررادرکمیکنند؛افکارواحساساتعمیقودرونیخودرابایکدیگردرمیانمیگذارند،برایحلمسائلومشکلاتروانیخودبهیکدیگرکمکمیکنندوسعیدارندباعثدردسرومشکلبرایدوستانشاننشوند. سازگاریعلائموشخصیتدونفر،ملاکانتخابدوستاستوپایاندوستیمنوطبهعهدشکنیوعدموفایبهعهدیکیازدوستاناست . تحولوتغییردراستدلالهایپنهانمربوطبهدوستیبافردیااشخاصخاص،باافزایشسنتغییرمییابد. دراولینمرحلهرشددوستیوارتباط،معمولاًاستدلالنهاندرارتباطبیندوکودکونزدیکیفیزیکیآنهابههمدیگراست. یعنیایندوبهایندلیلسادهباهمدوستاندکههمسایه،دوستخانوادگی،هممدرسهیاهمکلاساند. درمرحلهدومکودکانبرایاینباهمدوستهستندکههمسایه،همکلاس،هممدرسهودوستخانوادگیبوده،درضمنقادرندنیازهایهمدیگررابهبهترینوجهرفعنمایندوبههماعتمادکنند. امادرمرحلهسومدوستی،مهمتریناصلودلیلبرایدوستینوجوانانشباهتوویژگیهایشخصیتی،قابلاعتمادبودندودوستوپایبندیطرفینبهملاکهایموردقبولدرخصوصدوستیاست. درهمینحالممکناستنوجوانانباهمهمسایه،همکلاسیاهممدرسهباشندیانباشند. تأثیرارتباطودوستیبرکودکانونوجوانان دوستانوهمسالانعلاوهبراینکهازعواملمهماجتماعیشدنفردبهشمارمیآیند،میتوانندروییادگیری،پیشرفتِوتحصیلیومهارتهایکلامیفردنیزمؤثرباشند. ازمهمترینآثارمثبتهمسالان،ازبینبردنخودمداریاست. درمحیطیکههمسالانارتباطصحیحومناسبباهمدارند،مهارتهایاجتماعیمهممانندهمکاری،رقابتوصمیمیتآموختهمیشوند. درچنینشرایطینهتنهایادگیریافزایشمییابد،بلکهرفتارهایاجتماعیمناسبنیزرشدمیکند. ناتوانیدربرقراریرابطهمطلوببینهمسالان،موجبطردوعدممحبوبیتمیشود. شواهدپژوهشینشانمیدهندکهدانشآموزانمطرودوفاقدارتباطافقیسالم،پرخاشگرترندورفتارهاینامناسبدارند،پیشرفتتحصیلیوانگیزشآنهااندکاستوازاختلالاتهیجانی،اضطرابوافسردگیبیشتررنجمیبرند. اگرچهارتباطودوستیبینهمسالاندرتمامدورانکودکیحائزاهمیتاست،امابهعلتگرایشبسیارشدیدنوجوانانبهگروههمسالان،درایندورهاهمیتبیشتریمییابد. دوستیدورهکودکی،تنهارفاقتسادهایاستکهبراثراشتراکعاداتوبهخصوصبازیایجادمیشود. ازحدودیازدهسالگیبهبعدایندوستیهامحکمتروجنبهانتخابیآنهابیشترمیشود. دردورهبلوغونوجوانی،دوستیریشهعمیقتریمییابدوباشوروهیجانتوأممیشود. درایندوران،دوستحامی " من" یابهعبارتصحیحتر،یکمندیگراستومانندآینه،تصویراطمینانبخشیبهنوجوانمینمایاند. بههمینسببپیوندهایدوستیدرشخصیتنوجوانتأثیربسیارمیگذارندوقطعآنهاموجبواردآمدنلطمهبهشخصیتنوجوانمیشود. دوستاننزدیکازطرفیبهرشدنوجوانکمکمیکنندوازطرفدیگراینامکانرافراهممیآورندکهاحساساتسرکوبشدهخوداعمازخشموهیجانراابرازکندونوجواندرمییابدکهدیگرانهمامیدهاوترسهایینظیراودارند. دوستیهاینزدیکبهنوجواناناینآزادیرامیدهدکهازیکدیگرانتقادکنندوبههمیندلیلمیآموزندکهرفتار،علایقیاعقایدخودرااصلاحکنند،بیآنکهازسویسایرینطردشوند. ایننوعدوستیهابهنوجوانکمکمیکندتاهویتخودراپیداکنند،احساساعتمادبهنفسکرده،بههویتخودافتخارنماید. دوستیهایدورهنوجوانیچونباعواطفواحساساتشدیدتوأمهستند،زودترازبینمیروند. نوجوانانیکهمشکلاتشخصیبسیاردارندبهدوستاننزدیکنیازمندترند،اماتواناییچندانیبرایحفظدوستیندارند. باثباتتریننوعدوستیهمبیننوجوانانگاهیشدتوضعفپیدامیکند،بهایندلیلکههریکازطرفیندردورهایاستکهنیازها،احساساتومشکلاتشمدامتغییرمیکند. تجاربهمسالاندردورانکودکیونوجوانیباسازگاریبعدیآنهامرتبطاست. کسانیکهدردورانکودکیونوجوانیدچارمشکلاتارتباطی ( اعمازضعفدربرقراریارتباط،ارتباطبیمارگونو…) باشنددربزرگسالینیزمشکلاتیماننداختلالشخصیت،دوریگزینی،بزهکاری،پرخاشگریورفتارهایضداجتماعیخواهندداشت. درکل،همسالانامکاناتیادگیریمهارتهایاجتماعی،کنترلرفتار،انتقالارزشهایاجتماعی،کمکبهرشدهویتفردیواستقلالازوالدینرافراهممیآورند. والدینوروابطهمسالان دردورانکودکیوپیشازنوجوانی،فردوابستگیعمیقبهخانوادهداردوکلیهتعاملاتوارتباطاتویدرچارچوبوتحتنظرخانوادهصورتمیگیردوبهعلتعدمتداومدوستیها،ارتباطهمسالانهیچمشکلیایجادنمیکند. خانوادهکنترلمستقیمرویرفتارهاوارتباطاتفرزندخودباسایردوستاناعمالمیکند،بهراحتیدردوستیهایکودکاندخالتواعمالنظرمیکندوحتیدرموردنوعارتباطومیزانارتباطبرایفرزندانخودحدوحدودیمشخصمینماید. امادردوراننوجوانی،پیوندبینوالدینونوجوانانشروعبهضعیفشدنمیکندودرمقابل،ارتباطبینهمسالانودوستانافزایشمییابد. اغلبپدرانومادرانایننفوذفزایندهراتهدیدیبرایخودبهحسابمیآورندومعتقدندکهارتباطزیادفرزندانآنهابادوستانوهمسالانشانممکناستبهارزشهایخانوادگیآسیببرساند،یامحبتوعشقراکهحقآنهاستوبایدفرزندشاننثارآنهاکندازآناندریغمیکند. اماچنیننیست. تحقیقاتمتعددثابتکردهاندکههمسالانارزشهایخانوادهراتأییدمیکنند. گرچهممکناستهمسالانبرخیمسائلرابزرگکنندوبراختلافسلیقهبینوالدینوفرزندانبیفزایند،امابهندرتمیتوانندمشکلآفرینشوند.اعمالکنترلشدیدودخالتهاینابجایوالدیندرارتباطاتسالمفرزندان،خودمهمترینعاملمشکلسازاست. والدینمیتوانندباایجادارتباطقوی ( ازطریقدرکنیازهاینوجوانان،اشتیاقدرکمکبهآنهاواجازهدادنبرایبروزاحساساتخشم،خصومت،محبتوعشقآنها) بافرزندانخود،نظارتوکنترلغیرمستقیمبردوستیهاوارتباطاتآنهااعمالنمایندودرضمنموضعبرترخودرانزدنوجوانحفظکنند. شککردنبهدوستیهایسالمبیننوجوانانباعثبروزاختلافبینوالدینوفرزندانوحرارتبخشیدنبهدوستیخواهدشد. اگروالدینبهنوجوانانفرصتدهندتاباهمسالانخودمشکلاتناشیازبلوغراحلکنند،ازحرارتوحدّتارتباطهایشانکاستهخواهدشد.بهترینروشبرایکنترلارتباطاتنوجوانایناستکهوالدینطیمراسمییایکدعوتسادهبادوستانآنهاآشناشوندوبفهمنددوستآنهاکیست . اطلاعازعلایقوخواستهایدوستنوجوانمیتواندبهاولیاکمککندتافرزندشانرابهتردرککنند. درمواردبسیاریعلتگرایشبیشازحدنوجوانبههمسالان،ناشیازتوجهندیدندرخانوادهاست. توجهومحبتکافیبهفردکهمتناسبباسنویباشدواورابهدورانجوانیوبزرگسالیرهنمونشودبهتریننوعتوجهاست. نوجواندراینسنمشاوراستودارایآنپختگیعقلیاستکهبتوانددرموردمسائلخودتصمیمگیردودرسایرتصمیمگیریهایخانوادهشرکتکند. اینبرخوردبهنوجوانکمکخواهدکردتاضمنرسیدنبهاستقلال،درکسبیکهویتموفقتوفیقیابد. خلاصهاینکه کودکانونوجوانانبرایرسیدنبهرشداجتماعیمطلوببایدباهمسالانشانارتباطمناسببرقرارکنند. همسالانمیتوانندازطریقالگوسازیوتعادلهمسطحبایکدیگر،ارزشهایاجتماعیرابههمدیگرانتقالدهندونقطهاتکاییبراییافتناستقلالوازبینبردنخودمداریایجادکنند. دراینبین،والدینبایدتسهیلکنندهروابطبینهمسالانباشندوموقعیتوشرایطارتباطدرستوصحیحفرزندانشانباهمسالانخودرافراهمسازند.