فرمت فایل: ورد - Word  

مرجع فایل - قابل ویرایش ) 

تعداد صفحه : 4
سعدی ابومحمدمُصلِحبنعَبدُاللهمشهوربهسعدیشیرازیومشرفالدین (۶۰۶ – ۶۹۱ هجریقمری) شاعرونویسندهٔپارسی‌گویایرانیاست. شهرتاوبیشتربهخاطرنظمونثرآهنگین،گیراوقویاوست. مقامشنزداهلادبتابدانجاستکهبهویلقباستادسخنداده‌اند. آثارمعروفشکتابگلستاندرنثروبوستاندربحرمتقاربونیزغزلیاتویاست. سعدیدرشیراززادهشد. پدرشدردستگاهدیوانیاتابکسعدبنزنگی،فرمانروایفارسشاغلبود.[نیازمندمنبع] سعدیکودکیبیشنبودکهپدرشدرگذشت. دردورانکودکیباعلاقهزیادبهمکتبمی‌رفتومقدماتعلومرامی‌آموخت. هنگامنوجوانیبهپژوهشودینودانشعلاقهفراوانینشانداد. اوضاعنابسامانایراندرپایاندورانسلطانمحمدخوارزمشاهوبهخصوصحملهسلطانغیاث‌الدین،برادرجلالالدینخوارزمشاهبهشیراز (سال ۶۲۷) سعدیراکههواییجزکسبدانشدرسرنداشتبرآنداشتدیارخودراترکنماید.[۱] سعدیدرحدود ۶۲۰ یا ۶۲۳ قمریازشیرازبهمدرسهٔنظامیهٔبغدادرفتودرآنجاازآموزه‌هایاماممحمدغزالیبیشترینتأثیرراپذیرفت (سعدیدرگلستانغزالیرا «اماممرشد»می‌نامد). غیرازنظامیه،سعدیدرمجلسدرساستاداندیگریازقبیلشهاب‌الدینعمرسهروردینیزحضوریافتودرعرفانازاوتأثیرگرفت.اینشهابالدینعمرسهروردیرانبایدباشیخاشراق،یحییسهروردی،اشتباهگرفت.معلماحتمالیدیگرویدربغدادابوالفرجبنجوزی (سالدرگذشت ۶۳۶) بوده‌استکهدرهویتاصلیویبینپژوهندگان (ازجملهبینمحمدقزوینیومحیططباطبایی) اختلافوجوددارد. پسازپایانتحصیلدربغداد،سعدیبهسفرهایگوناگونیپرداختکهبهبسیاریازاینسفرهادرآثارخوداشارهکرده‌است. دراینکهسعدیازچهسرزمین‌هاییدیدنکردهمیانپژوهندگاناختلافنظروجودداردوبهحکایاتخودسعدیهمنمی‌توانبسندهکردوبهنظرمی‌رسدکهبعضیازاینسفرهاداستان‌پردازیباشد (موحد ۱۳۷۴،ص ۵۸)،زیرابسیاریازآنهاپایهنمادینواخلاقیدارندنهواقعی. مسلماستکهشاعربهعراق،شاموحجازسفرکردهاستوشایدازهندوستان،ترکستان،آسیایصغیر،غزنین،آذربایجان،فلسطین،چین،یمنوآفریقایشمالیهمدیدارکردهباشد. سعدیدرحدود ۶۵۵ قمریبهشیرازبازگشتودرخانقاهابوعبداللهبنخفیفمجاورشد. حاکمفارسدراینزماناتابکابوبکربنسعدزنگی(۶۲۳-۶۵۸) بودکهبرایجلوگیریازهجوممغولانبهفارسبهآنانخراجمی‌دادویکسالبعدبهفتحبغدادبهدستمغولان (در ۴ صفر ۶۵۶) بهآنانکمککرد. دردورانابوبکربنسعدبنزنگیشیرازپناهگاهدانشمندانیشدهبودکهازدمتیغتاتارجانسالمبدربردهبودند. دردورانویسعدیمقامیارجمنددردرباربهدستآوردهبود. درآنزمانولیعهدمظفرالدینابوبکربهنامسعدبنابوبکرکهتخلصسعدیهمازناماواستبهسعدیارادتبسیارداشت. سعدیبوستانراکهسرودنشدر ۶۵۵ بهپایانرسید،بهنامبوبکرسعدکرد. هنوزیکسالازتدوینبوستاننگذشتهبودکهدربهارسال ۶۵۶ دومیناثرشگلستانرابنامولیعهدسعدبنابوبکربنزنگینگاشتوخوددردیباچهگلستانمی‌گوید. هنوزازگلستانبستانیقینیموجودبودکهکتابگلستانتمامشد نظراتدربارهتاریختولدودرگذشت براساستفسیرهاوحدس‌هاییکهازنوشته‌هاوسروده‌هایخودسعدیدرگلستانوبوستانمی‌زنند،وباتوجهبهاینکهسعدیتاریخپایاننوشتهشدنایندواثررادرخودآن‌هامشخصکرده‌است،دوحدساصلیدرزادروزسعدیزدهشده‌است. نظراکثریتمبتنیبربخشیازدیباچهٔگلستاناست (باشروع «یکشبتأملایامگذشتهمی‌کردم») کهبراساسبیت «ایکهپنجاهرفتودرخوابی»وسایرشواهداینحکایت،سعدیرادر ۶۵۶ قمریحدوداًپنجاه‌سالهمی‌دانندودرنتیجهتولدویرادرحدود ۶۰۶ قمریمی‌گیرند. ازطرفدیگر،عده‌ای،ازجملهمحیططباطباییدرمقالهٔ «نکاتیدرسرگذشتسعدی»،براساسحکایتمسجدجامعکاشغرازبابپنجمگلستان (باشروع «سالیمحمدخوارزمشاه،رحمتاللهعلیه،باختابرایمصلحتیصلحاختیارکرد») کهبهصلحمحمدخوارزمشاهکهدرحدودسال ۶۱۰ بوده‌استاشارهمی‌کندوسعدیرادرآنتاریخمشهورمی‌نامد،وبیت «بیاایکهعمرتبههفتادرفت»ازاوائلبابنهمبوستان،نتیجهمی‌گیردکهسعدیحدودسال ۵۸۵ قمری،یعنیهفتادسالپیشازنوشتنبوستاندر ۶۵۵ قمری،متولدشده‌است. بیشترپژوهندگان (ازجملهبدیع‌الزمانفروزانفردرمقالهٔ «سعدیوسهروردی»وعباساقبالدرمقدمهکلیاتسعدی) اینفرضراکهخطابسعدیدرآنبیتبوستانخودشبوده‌است،نپذیرفته‌اند. اشکالبزرگپذیرشچنیننظریآناستکهسنسعدیرادرهنگاممرگبه ۱۲۰ سالمی‌رساند. حکایتجامعکاشغرنیزتوسطفروزانفرومجتبیمینویداستان‌پردازیدانستهشده‌است،امامحمدقزوینینظرمشخصیدراینبارهصادرنمی‌کندومی‌نویسد «حکایتجامعکاشغرفی‌الواقعلاینحلاست». محققینجدیدتر،ازجملهضیاءموحد (موحد ۱۳۷۴،صص ۳۶ تا ۴۲)،کلاًاینگونهاستدلالدرموردتاریختولدسعدیراردمی‌کنندواعتقاددارندکهشاعرانکلاسیکایراناهل «حدیثنفس»نبوده‌اندبنابرایننمی‌تواندرستیهیچ‌یکازایندوتاریخراتأییدکرد. آرامگاه آرامگاهسعدیشیراز.سعدیدرخانقاهیکهاکنونآرامگاهاوستودرگذشتهمحلزندگیاوبود،بهخاکسپردهشدکهدر ۴ کیلومتریشمالشرقیشیراز،دردامنهکوهفهندژ،درانتهایخیابانبوستانودرکنارباغدلگشااست. اینمکاندرابتداخانقاهشیخبودهکهویاواخرعمرشرادرآنجامی‌گذراندهوسپسدرهمان‌جادفنشده‌است. برایاولینباردرقرنهفتمتوسطخواجهشمسالدینمحمدصاحب‌دیوانیوزیرمعروفآباقاخان،مقبره‌ایبرفرازقبرسعدیساختهشد. درسال ۹۹۸ بهحکمیعقوبذوالقدر،حکمرانفارس،خانقاهشیخویرانگردیدواثریازآنباقینماند. تااینکهدرسال ۱۱۸۷ ه.ق. بهدستورکریمخانزند،عمارتیملوکانهازگچوآجربرفرازمزارشیخبناشدکهشامل ۲ طبقهبود. طبقهپاییندارایراهروییبودکهپلکانطبقهدومازآنجاشروعمی‌شد. دردوطرفراهرودواطاقکرسیدارساختهشدهبود. دراطاقیکهسمتشرقراهروبود،گورسعدیقرارداشتومعجریچوبیآنرااحاطهکرهبود. قسمتغربیراهرونیزموازیقسمتشرقی،شاملدواطاقمی‌شد،کهبعدهاشوریده (فصیحالملک) شاعرنابینایشیرازیدراطاقغربیاینقسمتدفنشد. طبقهبالایساختماننیزمانندطبقهزیرینبود،بااینتفاوتکهبررویاطاقشرقیکهقبرسعدیدرآنجابود،بهاحترامشیخاطاقیساختهنشدهبودوسقفآنبهاندازهدوطبقهارتفاعداشت. بنایفعلیآرامگاهسعدیازطرفانجمنآثارملیدرسال ۱۳۳۱ ه-شباتلفیقیازمعماریقدیموجدیدایرانیدرمیانعمارتیهشتضلعیباسقفیبلندوکاشیکاریساختهشد. روبه‌رویاینهشتی،ایوانزیباییاستکهدریبهآرامگاهدارد