مرجع فایل - قابل ویرایش )
تعداد صفحه : 11
مباحث اسلام درمورد جهیزیه تهیهجهیزیهازاموریاستکهبهعرفهرجامعهبستگیداردواینکهاسلامدراینبارهنظرخاصیداشتهباشدماباآنبرخوردنکردهایم. فقطآنچههستجریانازدواجحضرتامیر(ع) وحضرتفاطمه(س) استکهبهنقلیدرجریانخواستگاریحضرترسول(ص) بهحضرتامیر(ع) امرفرمودندکهزرهخودراکابینفاطمه(ص) قراربدهوبعدآنراکه 500 درهمارزشداشتفروختندوبهایآنراخدمتپیامبر(ص) آوردند. رسولگرامیاسلام(ص) مقداریازآنرابهبلالدادندوفرمودندبااینپولبرایدخترمبویخوشبخروباقیماندهرابهبعضاصحابسپردندوفرمودندآنچهرادخترمبداننیازمنداستآمادهسازکهفهرستجهیزیهحضرتدرامالیشیخطوسی(ره) مذکوراست. جهیزیهیاجهازبهداراییومالیگفتهمیشودکهعروسدرهنگامازدواجبهخانهٔمشترکمیبرد. درحالتکلیجهیزیهمیتواندشاملپول،جنسویامِلکباشد. دربرخیجوامع،جهیزیهبیشترشاملاسبابولوازمخانهاست. درعرفوفرهنگعامه،جهازمفصلموجباحترامبیشترعروسمیشود. جهازیاجهیزیهدرایرانمعمولاًشاملسرویسکاملاثاثیهموردنیازبراییکزندگیدویاسهنفرهاست. رسمتهیهجهازقدمتبسیارزیاددارد. فاطمه،همسرعلیبنابیطالبباخودجهیزیهبهخانههمسرشبرد. عایشهدخترابوبکر،بازیچههایخویشرانیزبهخانهپیامبراسلامبرد سیرهیرسولاکرم (ص) وازدواجحضرتفاطمه (س) وحضرتعلی (ع) آنچهازسیرهیمعصومانعلیهمالسلامبهدستمیآیدنشانمیدهدکهمهریهیبانویدوعالم 50 درهمقراردادهمیشودواینمبلغبهعنوانسنتمقررمیگردد (مهریهیهریکازهمسرانحضرترسول (ص) اینمیزانقرارمیگیرد) ونکتهیمهمایناستکهحضرتعلی (ع) زرهخویشرامیفروشندوپولآنرانزدرسولاکرم (ص) میآورندوحضرتاینمبلغرابهسهقسمتتقسیممیفرمایند: یکسومخریدلوازمزندگی (جهیزیه)،یکسومبرایخریدعطروثلثآخررانزدامسلمهبهامانتمیگذارندتاهنگامنزدیکشدنشبعروسیبهعنوانمساعدتوکمک،صرفمخارجولیمهیعروسیگردد (15) واینهاهمهنشانمیدهدکهمهریهحالتنقددارد . همچنیندرصورتاستطاعتمالی،کمکپدرعروسوعروسبهتهیهیلوازمزندگیامریپسندیدهاستبهشرطیکهبراساسسیرهیفاطمی (س) ازهرگونهتجملگراییدراینزمینهپرهیزگرددوضروریاتزندگیمنظورگردد . درپایانیادآورمیشویمکمکومساعدتبهدامادازطریقتهیهیبرخیلوازمزندگینبایدبهعنوانوظیفهوتکلیفبرایزنتلقیگرددوبایدهرگونهفشاری،بااینذهنیتکهاینکمکاختیاریوارادیاست،ازدختروخانوادهیاوبرداشتهشود . امیداستکهجوانانباتاسیبه سیرهیعلویومنشفاطمیهمیشهراهاعتدالرادرمسیرزندگانیدنیویبپویندوازآسیبهایافراطهاوتفریطهامصونبمانند . دراسلام،ریاستخانوادهباشوهربودهوازتوابعاینریاست،دادننفقهازجانبمردبههمسرشمیباشد . درازدواجدایم،اینتکلیفازقانونشرعنشاتمیگیردوریشهیقراردادیندارد، (7) بنابراینطرفیننمیتوانندضمنعقد،یاقبلویابعدازآناینتکلیفراازمردساقطکنند . درنتیجهنفقهیزنازجملهدیونمردبهشمارمیآید . (شرحمفصلآندرکتبحقوقیوفقهیوجوددارد) . امامطلبموردنظرمادراینبحث،مصادیقنفقهوحدودآنمیباشد . بهموجبماده 1107 قانونمدنی «نفقهعبارتاستازمسکن،البسهوغذاواثاثالبیتکهبهطورمتعارفباوضعیتزنمتناسبباشدوخادمدرصورتعادتزنویااحتیاجاوبهواسطهیمرضویانقصاناعضا» . بنابراین «درتعریفنفقهیزنمیتوانگفتتماموسایلیاستکهزن،باتوجهبهدرجهیتمدنومحیطزندگیووضعجسمیوروحیخود،بداننیازمنداست » (8) همچنین «مرددرقبالزندگیزناشوییموظفومکلفاستتماموسایلزندگیزنراازهرحیث،مهیاوفراهمسازدوبرایزن،ازاینحیث،هیچگونهوظیفهایدرشرعمقدساسلامتعییننگردیدهاستوحتیدربارهیاثاثیهیخانهومتاعمربوطبهوسایلزندگینیزبرعهدهیزنچیزیمقررنشدهاست » . (9) حالاگردختربنابرقوانینعرف،درصورتتمکنواستطاعتمالی،اثاثیهایرابهعنوانجهازوبهقصدمشارکتویاریشوهرباخودبهخانهیهمسرشببردبهنحویقسمتیازنفقهبهخواستدخترمهیامیگرددکه «شوهرهیچگونهدخالتیازلحاظتصرفدرجهیزیهیمزبورجزبااجازهیزوجهنداشتهونخواهدداشتوجهازمزبورازحقوقاختصاصیزوجهمیباشد» . امااگرزوجهبههردلیل،مثلاعدمتمکنمالیویاعدمتمایلبهاجرایاینقانونعرفینتوانستویانخواستوسیلهایبهعنوانجهیزیهبهخانهشوهرببرد،جایگاهاینوسایلدرنفقهمحفوظاستومردمکلفبهتهیهیآناستومیزانآنراعرفجاریتعیینمینمایدوکلیهیقوانینمربوطبهنفقهدرموردجهیزیهبهعنوانجزییازآنجاریاست،یعنیهمیننفقهیزنبرنفقهیاقاربمقدماست . (11) ودرحالورشکستگیواعسارمردنیزجزودیونممتازاست (12) والبتهدرموردحقیکهزنبراینگونهاشیاپیدامیکند،معیار،ارادهیشوهروحکمعرفاست . خانهواثاثمنزلرامردبهزنخودنمیبخشدبلکهفقطاجازهیاستفادهدرآنرامیدهد . درتماممواردفوق،نفقهضمانتاجراییکیفرینیزدارد . براساسقانونمجازاتاسلامی «هرکسباداشتناستطاعتمالینفقهیزنخودرادرصورتتمکینندهد،دادگاهمیتوانداورابهشلاقتا 74 ضربهمحکومنماید . . .» . (14) ویاضمانتاجراییدیگراینکه: «زنمیتوانددرصورتاستنکافشوهرازدادننفقهبهمحکمهرجوعکند . محکمهمیزاننفقهراتعیینوشوهررابهدادنآنمحکومخواهدکرد» ازجملهپیامدهایجهیزیهبهشکلکنونی (جهیزیهبهعهدهیدختروباتجملگراییافراطیفعلی) بالارفتنسنازدواجوافزایشتعداددخترانمجرداست; بهعلتعدمآمادهبودنجهیزیهدرحدقابلقبول،یعنیکلیهیوسایلاعمازاساسیوغیراساسی،ضروریوغیرضروریوبهصورتافراطیتوامباتجملگراییوالبتههرکدامازاینتبعاتمنفیخودریشهیبسیاریناهنجاریهایدیگردرجامعهخواهندبود . همچنینآثارمنفیروانیمسؤولیتتهیهیجهیزیه،آنهمازنوعکاملوباشاخوبرگفراوانآنوبحثچشموهمچشمیها،دربسیاریجهاتبهصورتجدیقابلتاملاستوبرایماکهطبیعتوتکوینزنرااصلیدروضعقوانینمیدانیم،همینظرافتروحوحساسیتشخصیتیزنباتحملفشارقبولمسؤولیتسنگینمالیدرتضادآشکارخواهدبود . کمااینکهاینموجودظریفاندیش،تحملدیدنرنجخانوادهبرایتهیهیجهیزیهاشرانیزندارد . اماهمهیرنجوفشارروانی،اقتصادیواجتماعیرادرحالیتحملمیکندکهاساساشرع،هیچگونهتکلیفیدراینباببرایشقرارندادهاست،برعکس،تهیهیلوازمزندگیرابرعهدهیمردگذاردهاست . هرچنددرصورتیکهجهیزیهبخواهدروندتجملیخودراپیشببرد،اینبارکمرشکنبردوشهرکهباشد،کلجامعهرابابحرانافزایشسنازدواج،افزایشتعدادپسرانودخترانمجرد،فشارهایروانیو . . . روبهروخواهدساخت،امابرخوردغلطافرادبایکاصلوقانونشرعیومنحرفساختنآنبهوسیلهیتجملگرایینمیتواندبرداشتناینتکلیفازدوشمردراتوجیهنمایدوبااینپیشفرضکهزننیزبایدقسمتیازبارمالیزندگیرابهدوشکشد،اینمسؤولیتسنگینرابرشانههایظریفزنانداخت! اینمعضلوقتیرنگفاجعهبهخودمیگیردکهبدانیممتاسفانههمینجهیزیهمعیارانتخابهمسربرایبرخیخانوادههاتلقیمیگرددوشخصیتدختررابه «قیاسبهجهیزیهاش » بهشدتموردسؤالقرارمیدهد . بایددانست،مشکلجهیزیهدرجامعهیما،شایدبیشازآنکهازلحاظاقتصادیمشکلمحسوبشود،ازبابمنشاروانیواضطرابناشیازنداشتنتمکنمالیموردتوجهاست; زیرافشاراقتصادیاگرتوامباترسازآبرووشرافتاجتماعیگرددریشهدارتلقیمیگردد . مشکلجامعهیماایناستکهدختروخانوادهیاو،پسازاینکهکلیهیفشارهایتهیهیجهیزیهرابهجانمیخردوبههرقیمتیکهشدهبالاخرهمجموعهایراکهبایددراصلمردآنراتدارکمیدیدهاستفراهممیآورد،تازهآماجسرزنشهاونگاههایملامتباراطرافیاندامادبهدلیلبرخیکمبودها،قرارمیگیردوهمینمسالهنقطهیشروعبسیاریازاختلافهااست،درحالیکهزنایرانینمیدانداصلاوظیفهایبرایتهیهیجهیزیهندارد،چهرسدبهسؤالوجوابوتحملسرزنشدرقبالکموزیادبودنآنواگراینذهنیتاشتباهدرجامعهاصلاحنشودبایدمنتظربهوقوعپیوستنفاجعهاینظیرهنددرایرانبود . هرچندفاجعهدرجامعهیماپنهاناستوناآگاهیماازآن،
مبلغ قابل پرداخت 11,000 تومان